De film Oppenheimer maakt de tongen los
De nieuwste Christopher Nolan-film is al weken hot topic en dat is niet alleen omdat Oppenheimer door critici wordt beschouwd als de beste én belangrijkste film van de eeuw. Eerder spotte een oplettende kijker al een foutje in de film Oppenheimer en was het publiek verbijsterd over de sterke casting van de acteurs.
Daar komt nu een nieuw interessant detail bij: in de film wordt gepretendeerd dat er Nederlands gesproken wordt in één scene, maar de Nederlanders zelf kunnen hier geen chocola van maken. Het gaat om een scène waarin J. Robert Oppenheimer, de hoofdrol die gespeeld wordt door Cillian Murphy, een gastcollege geeft in de Nederlandse stad Leiden. Als natuurkundige gaf Oppenheimer vaker colleges aan de Universiteit van Leiden ondanks het feit dat Nederlands niet zijn moedertaal is. De scène blikt terug op deze collegedagen, waarin hij ogenschijnlijk onze taal lijkt te spreken. Echter: geen Nederlander associeert dit gebrabbel met ‘onze’ taal en koppelt het eerder aan de Duitse taal.
Dit is waarom we het Nederlands niet kunnen verstaan
Wie de film Oppenheimer gezien heeft kan erover meepraten: in de desbetreffende scène wordt geen Nederlands gesproken. “Dutch is niet hetzelfde als Deutsch” klinkt het vanuit het Nederlandse publiek. Toch is het een bewuste keuze geweest van Christopher Nolan: de roots van Oppenheimer liggen namelijk in Duitsland en hij leerde in korte tijd Nederlands spreken. Het is dus niet zo vreemd dat het ‘Nederlands’ van Oppenheimer sterk op Duits lijkt of in ieder geval met een zwaar Duits accent spreekt. In die zin hebben de filmmakers dus een realistische weergave van Oppenheimers gastcolleges neergezet. Een ander argument dat deze bewering steunt is het feit dat ook Duitsers het college van Oppenheimer niet kunnen volgen: volgens Duitse kijkers lijkt het vooral op ‘dronken Nederlands.’
De scène houdt taalexperts in de ban
Wat er precies in de scène gezegd wordt blijft echter een raadsel: volgens taalexperts Sylvia Johnson van het taalplatform Preply zijn er verschillende woorden uit de scène geknipt, waardoor het lastig is om te volgen wat er precies gezegd wordt. De zinnen kloppen bijvoorbeeld grammaticaal niet meer, waardoor het voor Nederlanders onmogelijk is om te volgen als er ook nog eens met een zwaar Duits accent. Bovendien wordt er in het college van Oppenheimer gesproken over kwantumfysica in ingewikkelde wetenschappelijke taal, iets dat voor veel Nederlanders niet bepaald gesneden koek. De combinatie van deze factoren resulteert in het feit dat wij als Nederlanders hier amper chocola van kunnen maken. Toch zijn er verwoede pogingen gedaan: “bij de botsing tussen een alfadeeltje en een atoom, veranderen de verschillende energieën de verbindingssoort, met name in de relatieve translatie” is één van de gesuggereerde voorbeelden van iemand die zijn hoofd erover gebroken heeft.
