Alle whisky soorten op een rij
Voor de beginnende whiskydrinker is whisky gewoon, whisky. Toch zijn er talloze verschillende whisky soorten te onderscheiden. In veel gevallen heeft dit te maken met de verschillende onderdelen van het productieproces. Ook de gebruikte grondstoffen zijn veelal bepalend voor het uiteindelijke resultaat, bovendien wil de wetgever ook nogal eens wat voorwaarden stellen. Hoog tijd om de twaalf meest voorkomende whisky soorten onder de loep te nemen.
Om maar gelijk een misverstand uit de wereld te helpen, whisky en whiskey zijn (bijna) hetzelfde. Het grote verschil is dat de Schotten hun godendrank gewoon whisky noemen en de Ieren noemen het whiskey, met een extra ‘e’. Vandaar dit verschil? Heel simpel, de Ieren vonden dat hun versie veel beter was en men wilde zich graag onderscheiden. Tegenwoordig durft geen enkele whiskykenner die uitspraak te doen. In beide gevallen is de kwaliteit van de drank geen maatstaf, maar het land van herkomst.
Single Malt
Voor de echte liefhebber gaat er niks boven een echte single malt whisky. De term ‘single’ geeft aan dat de whisky is gestookt van gemout gerst waarvan de mout afkomstig is van een distilleerderij.
Verschillende factoren hebben invloed op de uiteindelijke smaak van de single malt whisky. Te denken valt aan het gebruikte water, de gerst en de turf. Een geoefende whisky drinker kan dan ook op basis van de smaak zeggen uit welke steek de whisky afkomstig is.
Cask Strength Whisky
Naast de ‘gewone’ single malt whisky is er nog een subcategorie: de cask strength whisky. Dit is het type whisky dat je niet onverdund zou moeten drinken, alhoewel het natuurlijk wel kan. Cask strength whisky is, zo doet de naam al vermoeden, rechtstreeks uit het vat gebotteld. De whisky heeft dus een hoger alcoholpercentage, vaak meer dan 50%. Doordat je de whisky nog moet verdunnen met water of ijsblokjes kun je zelf invloed uitoefenen op de uiteindelijke smaak.
Single Grain whisky
Alhoewel de naam anders doet vermoeden is een single grain whisky, geen echte grain whisky. Een single grain whisky is in de basis een echte malt whisky, ware het niet dat er slechts een soort gerst in gebruikt die ook nog eens van een locatie afkomstig is. Dat verschil lijkt wellicht te verwaarlozen, maar zorgt wel voor een whisky met een uitzonderlijk karakter.
Blended whisky
Het is waarschijnlijk de meest bekende whiskysoort. De blended whisky is, zoals de naam al zegt, blended. Gemeng dus. Verschillende soorten whisky, met name malt whisky en grain whisky, worden gemengd tot een product. Dit zorgt ervoor dat de blended whisky een minder karakteristieke smaak heeft. Dat laatste kan een nadeel zijn, maar voor de beginnende whiskydrinker is het een uitkomst.
Omdat een blended whisky uit zowel malt wisky als grain whisky bestaat, is het vaak moeilijk om aan te geven hoe oud de whisky is. In sommige gevallen staat er wel een leeftijd op het etiket. Dit duidt dan altijd op de leeftijd van de jongste malt whisky die voor de blend is gebruikt. Het is dus goed mogelijk dat andere malt whisky’s die in de blend zijn verwerkt ouder zijn.
Goed om te weten: wanneer er op een fles blended whisky een jaartal vermeld staat, heeft dit betrekking op de jongste whisky in de fles. Het is mogelijk dat er dus ook oudere whisky’s zijn gebruikt. Er zal echter geen whisky jonger zijn dan het jaartal op de fles. Naast de leeftijdsvermelding kom je ook andere blended whisky variaties tegen. Zo geeft een ‘deluxe blend’ aan dat er meer single malt whisky is gebruikt en een ‘premium blend’ betekent dat de blend, whisky bevat die minstens twaalf jaar oud is.
Single Cask whisky
De term ‘single cask whisky’ betekent dat de single malt whisky afkomstig is uit een vat. Op het etiket staat dit dan ook vermeld. Een alternatieve benaming voor dit type whisky is ‘single barrel’.
Vintage malt
Om het nog verwarrender te maken: naast de single malt whisky, is er ook de vintage malt whisky. In principe is het verschil minimaal. De benaming ‘vintage malt’ geeft aan dat de whisky een rijping van enkele jaren heeft ondergaan voordat deze werd gebotteld. De leeftijd van de whisky staat dan ook op het etiket vermeld. Zo weet je hoe oud de whisky is op het moment van het bottelen.
Grain whisky
Grain whisky was lange tijd een zeldzaamheid. Op zich niet zo heel gek, het is namelijk een massaproduct door het vereenvoudigde productieproces. Zo is er geen sprake van een dubbele of drievoudige distillatie, maar is er sprake van een continu distilleerproces. Het is dus gewoon eenvoudiger om het te maken. Dit productieproces heeft dan weer wel impact op de smaak en kwaliteit van de whisky. Een grain whisky is daardoor ook minder karakteristiek dan een malt whisky.
De redelijk oppervlakkige smaak van een grain whisky zorgt ervoor dat deze juist vaak wordt gebruikt bij het maken van een blended whisky. Ook voor beginnende whisky drinkers kan een grain whisky een aangename kennismaking zijn.
Bourbon whiskey
Opvallend genoeg zie je veel whiskey’s uit Amerika die geen whiskey heten, maar Bourbon. De reden hiervan is dat deze whiskey oorspronkelijk werd gemaakt door Schotse, Ierse en Duitse immigranten die eind 18e eeuw in Bourbon County, Kentucky arriveerden. De naam is afkomstig van het Franse koningshuis Bourbon, ook al liggen de roots in het Amerikaanse Kentucky.
Een bourbon whiskey moet voldoen aan een belangrijke eis om de naam ‘bourbon’ te mogen dragen. De whiskey moet minstens 51% mais bevatten. Veel bourbons hebben overigens een hoger percentage wat de typerende zoetige smaakt verklaart. Naast mais wordt er ook gebruik gemaakt van gerstemout, tarwe en/of rogge in het productieproces.
Het productieproces van een bourbon whiskey is vrij complex. Het wordt in ieder geval tweemaal gedistilleerd, de eerste keer in de zogenaamde Beer Still en de tweede keer in de Doubler. Het verkregen destillaat mag niet meer dan 80% alcohol bevatten en voordat het product het rijpingsproces ondergaat, moet dat percentage naar beneden worden bijgesteld tot 62.5%. Het rijpen van de whiskey duurt minstens twee jaar en moet gebeuren op nieuwe eikenhouten vaten.
Tennessee Whiskey
Naast de bourbon whisky heb je ook Tennessee whiskey. Ook al lijken ze veel op elkaar, er zijn wel degelijk verschillen. De belangrijkste overeenkomst is het feit dat de whiskey in beide gevallen minimaal 51% maïs moet bevatten. Daar houdt de vergelijkingen dan ook grotendeels mee op.
Het rijpen van een Tennessee whiskey wijkt af van de standaard procedure. De drank wordt namelijk gefilterd door een laag van suiker, esdoorn en houtskool. Deze filterlaag is drie meter dik en geeft de whiskey haar bijzondere, unieke smaak en karakter. Een goed voorbeeld van een Tennessee whiskey is Jack Daniels. Daarnaast is deze whiskey ook een bijzonder goede inspiratiebron voor artiesten.
Amerikaanse Rye Whiskey
Een echte Amerikaanse Rye Whiskey is een zeldzaamheid aan het worden en is zeker geen whiskysoort voor de beginnende whisky liefhebber. Deze whisky bestaat voor minstens 51% uit rogge (rye dus). Andere ingrediënten die gebruikt worden zijn mais en gemoute gerst.
Eigenlijk is een Rye whiskey een goed voorbeeld van de manier waarop de eerste kolonisten in Amerika hun whisky maakten. Door het gebrek aan gerst konden de eerste Schotse en Ierse kolonisten geen whiskey maken zoals ze gewend waren. Ze moesten dus op zoek gaan naar een alternatief en kwamen op die manier uit op rogge. Dit was eenvoudiger te telen en was dus snel beschikbaar. De Rye whiskey die momenteel te koop wordt aangeboden is overigens verre van authentiek door de toevoeging van diverse ingrediënten waaronder vanille.
Corn Whiskey
Corn whiskey is de minder bekende Amerikaanse whiskey. Deze wordt, hoe kan het ook anders, van mais gemaakt. In tegenstelling tot bijvoorbeeld een Bourbon whisky is het aandeel mais minstens 80%.
Corn whiskey is in feite een overblijfsel van de manier waarop de immigranten de eerste whisky maakten. Doordat de gangbare ingrediënten niet beschikbaar waren, koos men veelal voor wat wel voor handen was, in de meeste gevallen dus mais. Om ervoor te zorgen dat de whisky redelijk snel geproduceerd kon worden, is er bij Corn whiskey ook niet echt sprake van een rijpingsproces. Ook nu nog wordt een dergelijk productieproces gebezigd en is er van enige rijping geen sprake. Mocht er al wel sprake zijn van het rijpen van de whiskey, dan is dit hooguit enkele maanden.
Canadese whisky
Canada heeft niet echt een bijzondere whiskycultuur. Veelal is er sprake van een blended whisky als we het hebben over whisky uit Canada. De drank wordt geproduceerd door middel van een distilleerkolom en de meeste distilleerderijen maken verschillende soorten whisky.
De Canadese whisky bestaat vaak uit veel verschillende whisky’s en is dus een echte mengelmoes van smaken. Het is dan ook eerder regel dan uitzondering om zo’n vijftien tot twintig whisky’s te gebruiken per blend. Na het blenden wordt de whisky minstens drie jaar gerijpt waardoor het de unieke, zoetige smaak krijgt.
Opvallend genoeg is het voor producenten van Canadese whisky toegestaan om andere dranken toe te voegen aan de whisky. Deze hoeveelheid is beperkt tot 9.09%. Mocht je dus bij het drinken van Canadese whisky een lichte wijnsmaak signaleren, dan weet nu hoe dat kan.
Japanse whisky
Japanse whisky is een vrij jonge whisky variant en is ontwikkeld op basis van wetenschappelijk onderzoek. De Japanners hebben heel nauwgezet de verschillende productiemethoden bestudeerd en zo hun eigen whisky vervaardigd.
Het distillatieproces van Japanse whisky is vergelijkbaar met dat van de Schotse whisky. Het belangrijkste verschil is dat men in Japan geen whisky van andere distilleerderijen gebruikt. De Japanse whiskyproducenten hebben dus minder mogelijkheden om te variëren. Om dit probleem te ondervangen maken de Japanse distilleerderijen verschillende soorten whisky.
Nu je alle whisky soorten kent, wordt het tijd om te proeven. We snappen dat je als beginner niet direct een fortuin wil uitgeven aan een fles whisky. Speciaal daarom selecteerden wij heerlijke goedkope whisky’s.