Wat is een pathologische leugenaar en hoe herken je het?
Een leugentje om bestwil mag, maar iedereen heeft daar natuurlijk andere opvattingen over en een pathologische leugenaar al helemaal. Die vertelt leugens chronisch, uit gewoonte. En bij een pathologische leugenaar is het niet eens (altijd) manipulatief bedoeld maar is het simpelweg een gewoonte geworden door het steeds vaker te doen.
Velen begonnen er langzaam aan wanneer ze jong waren, door een lastige situatie thuis of op school, en was het als kind makkelijker om te liegen dan de waarheid te vertellen. Het is goed om te achterhalen of iemand zich bewust is van de leugens of niet. Want vaak zijn mensen die manipulatief en opzettelijk met voorbedachte rade liegen niet vanzelfsprekend pathologische leugenaars. Het zijn juist die mensen die liegen alsof ze een ons vlees bestellen bij de slager.
Nu je weet wat het inhoudt om een pathologische leugenaar te zijn kan je je er misschien iets beter een beeld bij vormen. Nu is het van belang om te controleren of je de verschillende signalen bij jouw desbetreffende connectie herkent.
-
De verhaallijn is vaak onwaarschijnlijk
Verhalen van pathologische leugenaars, daar zit bijna altijd een staartje aan. Er zit weinig samenhang in (ik was bij de bakker en ineens stond ik op een festival), ze raken gestrest bij het aanpassen van hun verhaal (“het was 10 uur, oh nee, het was half 10”) en gaan niet graag in op details. Enerzijds vinden ze details belangrijk, anderzijds gaan ze verder liever niet al te diep in op de gebeurtenissen. Vaak zijn de verhalen ook minder geloofwaardig, inconsistent en een tikkeltje dramatisch. Als ze het eerst hebben over een groep mensen en later over twee vrienden, dan moet je je gaan afvragen welke van deze twee klopt en of dit verhaal überhaupt naar waarheid is verteld. Elementen uit het verhaal spreken elkaar tegen. Bijvoorbeeld dat diegene met iemand op pad was die dokter is, maar toen ze werden aangereden dat die ‘zogeheten dokter’ niet kon aanvoelen of zijn been wel of niet ernstig gewond was.
-
Er zijn non-verbale signalen te herkennen
Alhoewel verhalen verdraaid kunnen worden en er wordt gestrooid met leugens alsof het pepernoten zijn op 5 december, zijn er ook behoorlijk wat non-verbalen signalen te herkennen. Te denken valt aan elementen die opvallen bij het vertellen van het verhaal of het beantwoorden van een vraag. Denk aan dat ze hun hoofd en ledematen minder bewegen, door gespannenheid houden ze hun kind iets hoger, ze hebben grotere pupillen of ze zijn op onnodige momenten ineens heel nerveus. En zo tegenstrijdig als het klinkt maar wel een kenmerk is dat ze óf juist wegkijken óf juist heel intens staren tijdens het praten om oprechter over te komen. Minder vaak knikken, of juist ja zeggen maar nee knikken.
Het is iets moeilijker te herkennen dan verbale signalen maar het is zeker een optie om er eens op te letten. Uiteindelijk zijn verbale signalen makkelijker te herkennen en is het dan ook verstandig om daar als eerst of vooral op te focussen.
-
Ze veranderen van onderwerp als jij teveel wil weten
Stel je teveel vragen of ben je te nieuwsgierig naar details? Uiteraard kan een pathologische leugenaar echt niet al die vragen in zo’n korte tijd beantwoorden als de gebeurtenis niet heeft plaatsgevonden, een makkelijke oplossing voor hen is dan om van onderwerp te veranderen of om je af te leiden. Test dit dus zeker eens uit door bij het volgende dubieuze verhaal eens even heel veel gedetailleerde vragen te stellen.
-
De leugens zijn onnodig
Wat voor de naasten van pathologische leugenaars vaak vervelend is, is dat de leugens grotendeels van de tijd helemaal niet nodig zijn. De leugenaar komt zelf helemaal niet altijd beter uit de verf en je vraagt je af waarom diegene zo ontzettend veel aan het liegen is. Stel dat iemand liegt over het feit dat diegene te laat is omdat jullie een bijzondere activiteit hadden gepland, dan zit er een doel achter namelijk om te voorkomen dat jij boos wordt. Maar als diegene op tijd is en liegt over iets dat onderweg is gebeurd waardoor diegene langer onderweg was, dan is de leugen simpelweg onnodig. Wellicht hebben ze de neiging om van nature een soort performer te zijn en genieten ze van de aandacht en de reacties die hun verhalen doen opwekken.
-
Ze vallen (verbaal) aan bij ontmaskering
Pathologische leugenaars gaan er niet heel lekker op wanneer iemand hun verhaal probeert te ontkrachten en dan is aanval de beste verdediging. Niet alleen zullen ze enigszins agressief reageren wanneer jij hen niet gelooft, ook kunnen ze de rollen omdraaien en jou ergens van beschuldigen.
-
De leugenaar lijkt zelf ook te geloven in de leugens
Als een vriendin of een vriend die geen pathologische leugenaar is een leugen vertelt, dan kan je soms al aanvoelen dat er iets niet klopt, diegene moet lachen en misschien geeft diegene direct zelf al toe dat het een leugen is. Een pathologische leugenaar daarentegen gelooft zelf met volle overtuiging dat al die bizarre gebeurtenissen op een of andere manier oprecht hebben plaatsgevonden. Tot op het punt waardoor ze het verschil tussen feit en fictie niet meer herkennen, waardoor die leugens hun eigen realiteit worden.
Vermoed jij dat iemand in je omgeving een pathologische leugenaar is? Probeer dan een periode lang deze signalen te observeren en zie of jij ze herkent.