Wat is Sunneklaas?
Sunneklaas is dé reden waarom je misschien liever niet op Ameland bent op 5 december. Terwijl de rest van Nederland druk bezig is met het sentimentele pakjesavond, staan op het eiland de eilanders klaar voor een ietwat ander soort feest. Dit festival gaat volgens hen eeuwen terug en is bedoeld om de traditie van Sint-Nicolaas te eren, met een Amelandse twist natuurlijk. Het lijkt op een mengelmoes van een ziekelijke verering van de goed heiligman, verhalen uit de oudheid en misschien zelfs wat moderne “Purge”-taferelen. Vrouwen en kinderen hebben de dag vrij, want Sunneklaas is een feest exclusief voor de mannen van het eiland.
Sunneklaas is eigenlijk een tweedaags spektakel. Het start al op 4 december met de kinder-Sunneklaas, waar jongens van 12 tot 17 in witte gewaden rondtrekken en de traditie op hun manier inluiden. Maar op 5 december wordt het serieuze business. In de vroege avond verzamelen volwassen mannen, gehuld in dezelfde witte gewaden en vaak met maskers én stokken, om “de straten vrij te maken”. Het idee is simpel: je blijft binnen, of je loopt het risico een stevige waarschuwing te krijgen. Wat dit precies inhoudt, dat is voor elke buitenstaander een bezorgend raadsel. Voor velen op het eiland is dit alles een eeuwenoud ritueel, voor niet-Amelanders lijkt het meer op een angstaanjagende show die vooral aan het verleden doet denken.
PowNed maakt Sunneklaas in 2023 viraal
Afgelopen jaar dacht PowNed wel even een kijkje te kunnen nemen bij dit unieke feest. Dit bleek een groot avontuur, zo dachten ze. Wat ze niet hadden verwacht, was dat hun bezoek zou eindigen in een achtervolging en zelfs een bedreiging. PowNed werd klemgereden en zelfs aangereden door boze eilanders en moest worden “gered” uit een ernstige situatie. Er is zelfs een video die het hele voorval vastlegt, en de beelden gingen flink viraal. Minister Dilan Yesilgöz moest er uiteindelijk aan te pas komen om de situatie onder controle te krijgen. Zo kreeg Sunneklaas in 2023 ineens veel nationale aandacht. Niet alleen omdat het feest zo bijzonder is, maar vooral omdat outsiders duidelijk niet welkom zijn.
Omrop Fryslân komt met documentaire: It Amelanner Sunneklaas – Leve en late leve
Op 10 november 2024 kregen alle buitenstaanders voor het eerst een echt inkijkje achter de schermen bij Sunneklaas op Ameland. Documentairemakers Herman Zeilstra en Pieterjan Wouda maakten de documentaire in samenwerking met de Amelanders om te laten zien wat het feest precies inhoudt. Bekijk de documentaire over Sunneklaas op Ameland.
Regels en verboden
Sunneklaas mag dan officieel niet verboden zijn, maar de ongeschreven regels maken het bijna onmogelijk om als buitenstaander ongestoord deel te nemen. Zo moet je als eilandbewoner weten dat vrouwen en kinderen binnen moeten blijven en dat het festival enkel bedoeld is voor echte insiders. Ook wordt iedereen gevraagd om ’s avonds het licht uit te doen, want alles wat het ritueel verstoort, kan flink wat problemen opleveren. Voor de eilandbewoners is Sunneklaas het moment om hun tradities te behouden en onderling te vieren, maar het idee dat iemand de regels breekt of dat buitenstaanders zich ermee bemoeien, wordt niet op prijs gesteld.
‘Waarom blijft Sunneklaas voortbestaan?’ Horen we je misschien denken. Hoewel het feest voor sommigen controversieel lijkt, is Sunneklaas voor de bewoners van Ameland een essentieel onderdeel van hun cultuur. Deze traditie heeft de test der tijd doorstaan en is hun manier om hun Sint-Nicolaasverhaal op eigen wijze te vieren. Het isolement van het eiland helpt daarbij, volgens eigen zeggen voelen de eilanders zich zo beschermd en verbonden. Zolang het op Ameland blijft en er geen echt buitensporige dingen gebeuren, lijkt de rest van Nederland zich er niet al te druk om te maken.