Wat is een fobie eigenlijk exact?
Je hebt mensen vast wel eens horen zeggen dat ze ergens een fobie voor hebben. Maar in hoeverre verschilt dat nou eigenlijk van ‘gewoon’ bang zijn? Mensen die een fobie hebben zijn bang voor specifieke dingen. Denk aan bepaalde dieren, situaties, objecten of zelfs het ontbreken van iets. Deze mensen ervaren niet alleen een mate van ongemakkelijkheid, maar krijgen ook daadwerkelijk last van lichamelijke verschijnselen. Zweten, hartkloppingen en paniekaanvallen zijn veel voorkomende lichamelijke reacties. Het is dus niet iets waar mensen ‘gewoon’ eventjes overheen kunnen komen. Over het algemeen lijken fobieën in twee groepen ingedeeld te kunnen worden: een specifieke fobie voor één ding en sociale fobieën die gerelateerd zijn aan situaties of mensen om een bepaald iets heen. Beide categorieën kunnen erg vervelend zijn. Gelukkig kun je zowel specifieke- als sociale fobieën goed behandelen als het echt een grote negatieve invloed op je leven gaat hebben.
In principe kunnen mensen voor werkelijk alles een fobie ontwikkelen. Je kunt het zo gek niet bedenken of er zijn mensen die er een fobie van hebben. De één ontwikkelt een fobie na een vervelende ervaring of trauma, terwijl anderen een fobie lijken te hebben zonder enige aanleiding. Bij sommige fobieën kun je je misschien wel voorstellen dat mensen zich er onprettig bij voelen, maar er zitten ook een aantal tussen waarbij dat wat lastiger is. Oordeel zelf: wij hebben een aantal vreemde fobieën voor je op een rijtje gezet.
Hippopotomonstrosesquippedaliofobie
We beginnen meteen met een klassieker: Hippopotomonstrosesquippedaliofobie, de fobie voor lange woorden. Ja, dat lees je goed en wat je nu denkt is correct. Misschien niet heel fijn voor de mensen die hieraan leiden, aangezien het nu net lijkt alsof de fobie niet serieus wordt genomen. Maar hoe ontstaat een fobie als deze? Over het algemeen wordt er vanuit gegaan dat deze fobie tot stand is gekomen op een moment dat mensen in verlegenheid werden gebracht wanneer zij woorden verkeerd hebben uitgesproken. Het is dus vaak niet zozeer het daadwerkelijk lange woord dat de angst oproept, maar de mogelijkheid voor error en de reactie die mensen daarop kunnen geven.
Omphalofobie
Wist je dat sommig mensen bang zijn voor navels? Juist, het hebben van een omphalofobie houdt sommige mensen erg bezig. Deze mensen ervaren angstgevoelens bij het zien van de eigen navel of die van andere mensen. De één krijgt er pas last van als ze echt een navel zien terwijl anderen bij het idee alleen al kippenvel krijgen. Je kunt je vast voorstellen dat die mensen het zwaar hebben in de warme periodes. In principe is het een irrationele angst aangezien navels rationeel gezien geen kwaad kunnen of doen, maar dit maakt het voor mensen met deze fobie niet minder makkelijk. Waar de angst precies vandaan komt is lastig te zeggen.
Eisoptrofobie
Sommige mensen ervaren gevoelens van angst wanneer ze spiegels zien of zelf in de spiegel kijken. Dit is ook wel een eisoptrofobie. Voor deze mensen lijkt het niet zozeer de spiegel zelf of het reflectieve idee van een spiegel het probleem te zijn, maar komt deze angst voort uit een bepaald verband met bijgeloof. Zo kunnen urban legends als Bloody Mary of horrorfilms over spiegels al genoeg zijn om deze angst te veroorzaken. In het bijgeloof worden spiegels vaak geassocieerd met enge, vreemde of zelfs bizarre figuren: in de spiegel kijken en ineens iets of iemand achter je zien bijvoorbeeld. Dit onverwachte en indringende aspect kan het voor deze mensen lastig maken in spiegels te kijken.
Trypofobie
Een tijdje geleden gingen een aantal vreemde fobieën viraal op het internet. Een daarvan was trypofobie, de angst voor gaten en holtes. Denk (of misschien liever niet) aan bijennesten, gatenkaas of de binnenkant van een Bros chocoladereep. Het zijn beelden van deze gaten en holtes die een bepaalde negatieve reactie bij mensen oproept. Waar dit precies vandaan komt is niet zeker, maar veel onderzoekers denken dat het te maken heeft met een diepere angst voor parasieten en besmettelijke ziektes. Holtes en gaten zoals die van een bijennest kunnen namelijk ook op de huid voorkomen bij bepaalde ziektes. Dat mensen van nature dus een fysieke reactie krijgen van beelden die hierop lijken, is volgens deze redenering dus niet zo raar. Het is misschien wel een vorm van zelfbescherming maar zodra deze heftige reactie ook ontstaat zonder gevaar, kan het wel eens voor problemen zorgen.
Bananenfobie
Hou jij meer van groene, gele of meer bruine bananen? Er zijn ook mensen die er liever helemaal niks mee te maken hebben. Deze mensen hebben dan ook een bananenfobie. Net als bij veel andere fobieën is het niet zeker waar deze precies vandaan komt. Wel denken velen dat het komt door het geforceerd moeten eten van een banaan als kind. Vervolgens is het kind daarna ziek geworden waardoor deze twee aspecten met elkaar verbonden worden. Juist omdat dit voor hen dan een vervelende ervaring is geweest, blijven zij het liefst zo ver mogelijk weg van dit lange, gele fruit.
Arachibutyrofobie
Het is je vast wel eens overkomen: pindakaas dat tijdens het eten aan je gehemelte is blijven plakken. Sterker nog, waarschijnlijk weet je precies hoe dat voelde en probeer je nu onzichtbare pindakaas van je gehemelte te krijgen. Voor mensen die leiden aan arachibutyrofobie is het niet zozeer de pindakaas maar het plakken aan het gehemelte dat als naar ervaren wordt. Waarschijnlijk is deze fobie onderdeel van een grotere vreemde fobieën voor plakkerigheid of zelfs stikken.
Optofobie
Eén van de vreemde fobieën waar je waarschijnlijk nog nooit over na hebt gedacht, is optofobie de angst om je ogen te openen. Je kunt je voorstellen dat het leven met deze fobie voor de mensen ontzettend lastig is aangezien het je dagelijkse leven enorm beperkt. Mensen met deze angst blijven het liefst binnen en in ruimtes met weinig ligt. Over het algemeen wordt deze angst gezien als een onderdeel van een grotere gegeneraliseerde angststoornis en is het ontstaan door een traumatische ervaring.
Ergofobie
Vind jij je werk heel erg leuk? Over het algemeen staan mensen niet altijd te springen om te gaan werken. Toch zijn er ook mensen die er daadwerkelijk een fobie voor hebben, een ergofobie. Deze angst loopt uiteen van een angst voor de daadwerkelijke arbeid, maar kan ook gaan over de werkplek of -omgeving. Mensen die deze angst ervaren kunnen last hebben van paniek- en angstaanvallen en dit kan een enorme impact hebben op het dagelijks functioneren. Je moet toch echt werken om goed te kunnen leven.
Thalassofobie
Krijg jij de kriebels van het zien van alles onderwater? Dan heb jij misschien wel thalassofobie, de angst voor onderwater objecten of organismen. Mensen die last hebben van deze angst vinden alles wat zich onderwater bevindt naar en doen ook actief hun best om deze beelden te ontwijken. Denk bijvoorbeeld aan filmpjes van grote vissen, haaien of walvissen onder water maar ook standbeelden of oude schepen die op de bodem van de oceaan terecht zijn gekomen. Mensen hebben over het algemeen een bepaalde mate van ‘gezonde’ angst voor diepere wateren. We weten niet wat zich daar bevindt en kunnen het als mens niet goed zien waardoor er makkelijk gevaren kunnen zijn. Voor mensen met thalassofobie kan het zien van een afbeelding alleen al paniekaanvallen veroorzaken.
Phobofobie
Als laatste is er dé fobie der vreemde fobieën, het hebben van phobofobie. De naam zegt het al: de fobie voor het hebben van fobieën. Deze angst wordt meer gezien als een soort omliggende, zwevende fobie dan specifieke fobieën. Mensen die deze angst ervaren komen vaak in een soort neerwaartse spiraal terecht waarin de angst zorgt voor angst en dat op zichzelf wederom weer zorgt voor angst. Deze phobofobie wordt vaak geassocieerd met andere angststoornissen en kunnen het leven van de persoon in kwestie enorm beïnvloeden. Gelukkig kun je voor deze, als voor menig andere fobie, goede hulp krijgen.